Niektórzy zamiast spójnika że (który łączy zdania lub równoważniki zdań w stosunku podrzędnym) używają spójnika iż. Kiedyś mówiło się, że iż to takie mądrzejsze że (iż to słowo mędrca).

Spójnik iż kojarzy się (i słusznie) z językiem starodawnym, podniosłym i oficjalnym. Czyli trochę jest to taka mądrzejsza wersja spójnika że 🙂 Z tego też powodu używanie spójnika iż w niektórych zdaniach i kontekstach denerwuje czy nawet śmieszy. Wyobraźmy sobie np. relację wydarzenia sportowego (ta bramka pokazała, iż piłkarz zasługuje na tytuł najlepszego sportowca) albo reklamę jakiegoś supermarketu (czy wiesz, iż jabłka są dziś w promocji?). Spójnik iż w obu tych sytuacjach nie pasuje, prawda? Wygląda i brzmi groteskowo, jakby ktoś chciał, żeby zdanie było mądrzejsze niż naprawdę jest (-: Ale jeśli mamy mądrą dyskusję, to spójnik iż jest zasadny i jak najbardziej można go stosować.

Podsumowując: można używać spójnika iż w wypowiedziach ustnych czy pisemnych, ale trzeba uwzględnić kontekst i sens wypowiedzi. Bo inaczej może wyjść śmiesznie.

Ta sama zasada z iż/że obowiązuje w przypadku iżby/żeby.