📚Czasowniki łączące się z rzeczownikiem w dopełniaczu
Od marca 2019 uczęszczam na zajęcia dla nauczycieli języka polskiego dla obcokrajowców. I dlatego postanowiłam napisać o czasownikach, które łączą się z rzeczownikiem w dopełniaczu.
Poniżej lista czasowników, które łączą się z rzeczownikiem w dopełniaczu:
Bać się np. bać się dzika
Brakować np. brakować cukru
Bronić np. bronić ojczyzny
Doglądać np. doglądać zwierząt
Domagać się np. domagać się praw
Dotyczyć np. dotyczyć sprawy
Dotykać np. dotykać oka
Nienawidzić np. nienawidzić oszustwa
Odmawiać, odmówić np. odmawiać udziału
Pilnować np. pilnować dzieci
Poszukiwać, poszukać np. poszukać odpowiedzi
Potrzebować np. potrzebować opieki
Pozbywać się np. pozbywać się rzeczy
Pragnąć np. pragnąć spokoju
Próbować np. próbować potrawy
Przysparzać, przysporzyć np. przysparzać zmartwień
Spodziewać się np. spodziewać się awansu
Słuchać np. słuchać rad
Strzec np. strzec granic
Szukać np. szukać złota
Uczyć się np. uczyć się języka polskiego
Udzielać, udzielić np. udzielać wywiadu
Używać użyć, np. użyć wyobraźni
Wymagać, np. wymagać uwagi
Zabraniać, zabronić np. zabraniać krzyku
Zaczerpnąć np. zaczerpnąć powietrza
Żałować np. żałować decyzji
Zapominać np. zapominać słów
Zazdrościć np. zazdrościć zwycięstwa
Życzyć np. życzyć zdrowia
Lista końcówek dopełniacza jest tutaj: https://edytornia.pl/polski-jako-obcy/jezyk-polski-przypadki-koncowki-rzeczownika-przymiotnika-zaimki-dzierzawcze/
Spodobał Ci się mój wpis?
…rowniez „zyczyc” i „zapominac”
Życzyć jak najbardziej tak, ale zapominać nie łączy się tylko z dopełniaczem, ale też np. z miejscownikiem (zapomniałem o ważnym spotkaniu) czy biernikiem (zapomniałam twoje oczy).
brzydzić się (czego? / czym?)
chwytać się (czego? / czym?)
dobiegać (czego? / do czego?)
dochodzić (czego?)
dokładać (co? / czego? / czym?)
dokonywać (czego?)
domyślać się (czego?)
dopominać się (czego?)
dorabiać się (czego? / czym?)
dostarczać (czego? / co?)
doszukiwać się (czego?)
doświadczać (czego?)
dowiadywać się (czego?)
dowodzić (od dowodu, nie od dowodzenia) (czego? / czym?)
doznawać (czego?)
gratulować (kogo? czego? / komu?)
kosztować (próbować smaku) (czego? / co?)
kupować (co? / czego?)
nabierać (co? / czego?)
nabywać (co? / czego?)
najadać się (czego? / czym?)
nalewać (co? / czego?)
nanosić (co? / czego?)
napić się (czego?)
nauczać (kogo? czego?)
nauczyć się (czego?)
obawiać się (kogo? czego?)
objadać się (czego? / czym?)
oczekiwać (czego?)
oszczędzać (co? / czego?)
patrzeć / patrzyć (oczekiwać) (czego? kogo?)
podejmować się (czego?)
poszukiwać (kogo? czego?)
pozbawiać (się) (czego?)
pożądać (kogo? czego?)
pożyczać (co? / czego?)
prosić (kogo? co? / czego?)
próbować (co? / czego?)
przestrzegać (dotrzymywać) (czego?)
przestrzegać (ostrzegać) (kogo?)
przybywać (o ilości, poziomie wody itp.) (czego? kogo?)
pytać się (kogo?)
radzić się (kogo?)
sięgać (czego?)
spodziewać się (czego? kogo?)
stawać (wystarczać) (czego?)
trzymać się (czego? kogo? / czym? )
uchodzić (unikać, np. śmierci) (czego?)
ujmować (odejmować np. sobie) (czego?)
unikać (czego? kogo?)
ustępować (odstępować) (czego?)
wołać (kogo? czego?) np. pomocy
wstydzić się (kogo? czego?)
wyglądać (wyczekiwać) (czego? kogo?)
wymagać (czego?)
wyzbywać się (pozbywać się) (czego? kogo?)
wzywać (kogo? czego?) np. pomocy
zabraniać (czego?)
zwalniać (czego? np. kroku
żałować (kogo? czego?)
żądać (czego?)
Dziękuję za wyczerpujący komentarz. Część tych czasowników łączy się też z innymi przypadkami niż tylko dopełniacz, a mój wpis w założeniu miał dostarczyć podstawowe informacje i czasowniki obcokrajowcom. Niektóre czasowniki są na tej liście błędnie, np. kupować łączy się tylko z rzeczownikami w bierniku.
Moim uczniom polecam wsjp.pl – w zakładce składnia jest ładnie rozpisane, z czym dany czasownik się łączy.
Owszem, „kupować” częściej łączy się z biernikiem, ale z może również przyłączać dopełniacz (np. w starszych tekstach), zwłaszcza w znaczeniu dopełniacza partytywnego, np. „co dzień kupowała sobie jabłek za niewielką sumę”. Podobnież „dokładać”, „dostarczać”, „dobierać”, „nabierać”, „nabywać”, „objadać się”, „oszczędzać”, „pożyczać”… Zapewniam, że sprawdziłem każdy z czasowników na tej liście, korzystając z „Praktycznego słownika łączliwości czasowników” Stanisława Mędaka – co niekoniecznie znaczy, że obcokrajowcy powinni uczyć się stosowania wszystkich tych czasowników z dopełniaczem. Mi jedynie bardzo brakowało jakiejś w miarę kompletnej listy czasowników rządzących dopełniaczem, więc pomyślałem o uzupełnieniu listy sporządzonej przez Panią.
Choć widzę, że zapomniałem jeszcze o kilku, np. „błagać” (np. litości), „chcieć” (z dopełniaczem partytywnym lub z rzeczownikami abstrakcyjnymi, np. „chcieć spokoju”, „chcieć wolności”), „czekać” (np. „wiadomości od syna”), „dawać” (z dopełniaczem partytywnym), „docierać” (ucierać więcej – z d. partytywnym), „dodawać” (z d. partytywnym), „donosić” (przynosić więcej), „dostawać” (z d. partytywnym), „lękać się”.
To pewnie jeszcze i tak nie wszystkie…
Pozdrawiam serdecznie,
Bardzo dziękuję:-) lista pewnie będzie jeszcze uzupełniana (-:
W planach mam kolejne przypadki…
A wyjmować?
https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=21574&id_znaczenia=3938467&l=27&ind=0 – wyjmować co (biernik)
wyjmować z czego (dopełniacz)