Na początek dobra wiadomość – jest tylko jeden czas przeszły i jedna podstawowa odmiana. To spore ułatwienie w porównaniu z czasem teraźniejszym (koniugacja -m, -sz, -ę, -isz/-ysz, -ę, -esz).

Czas przeszły tworzymy od tematu bezokolicznika (odcinamy -ć). W czasie przeszłym rozróżniamy, kto mówi – inna jest forma dla mężczyzny, a inna jest forma dla kobiety.

Liczba pojedyncza

		mężczyzna	kobieta	dziecko
ja	czyta	-łem	-łam	–
ty	robi	-łeś	-łaś	–
on (pan)	tańczy	-ł	–	–
ona (pani)	fotografowa	–	-ła	–
ono	spa	–	–	-ło

Liczba mnoga

		grupa z mężczyzną	grupa bez mężczyzny
my	bieg	-liśmy	-łyśmy
wy	kupowa	-liście	-łyście
oni (panowie, państwo)	śpiewa	-li	–
one (panie)	kocha	–	-ły

ALTERNACJE W TEMACIE
a) jeśli czasowniki są zakończone na -eć (np. rozumieć, woleć, mieć, chcieć, myśleć, leżeć), to w liczbie pojedynczej i mnogiej w grupie bez mężczyzny mamy e->A

rozumie e->A

ja rozumiA – łem rozumiA – łam

ty rozumiA – łeś rozumiA – łaś

on (pan) rozumiA – ł

ona (pani) rozumiA – ła

ono rozumiA – ło

my rozumie – liśmy, rozumiA – łyśmy

wy rozumie – liście, rozumiA – łyście

oni (panowie, państwo) rozumie – li

one (panie) rozumiA – ły

b) jeśli czasowniki są zakończone na -ąć (np. ciąć, wziąć, kląć), to w liczbie pojedynczej kobieta i w całej liczbie mnogiej mamy ą -> ę

wzią ą -> ę

ja wzią – łem, wziĘ– łam

ty  wzią  – łeś,   wziĘ   – łaś

on (pan)  wzią  – ł

ona (pani) r wziĘ  – ła

ono  wziĘ  – ło

my    wziĘ    – liśmy,  wziĘ  – łyśmy

wy   wziĘ   – liście,  wziĘ  – łyście

oni (panowie, państwo)   wziĘ  – li

one (panie)  wziĘ  – ły

c) jeśli są czasowniki nieść i wieźć + pochodne od nich (np. wynieść, odwieźć), to w liczbie pojedynczej ja, ty, ona, ono mamy e:o, on – zamiast o jest ó, a w liczbie mnogiej grupa bez mężczyzny jest e:o

e:o:ó 

nie > o lub ó

ja niOs – łem,  niOs  – łam

ty   niOs   – łeś,    niOs    – łaś

on (pan)  niÓs  – ł

ona (pani) r  niOs  – ła

ono   niOs   – ło

my    nieś    – liśmy,   niOs   – łyśmy

wy   nieś  – liście,   niOs   – łyście

oni (panowie, państwo)   nieś  – li

one (panie)   niOs   – ły

Czasowniki z nieregularnym tematem – przykłady

Iść  http://sgjp.pl/leksemy/#273388/i%C5%9B%C4%87

!!! iść – używamy tylko wtedy gdy czynność trwała bardzo długo (np. Szliśmy przez całą noc) albo gdy w czasie trwania czynności zaczęła się inna (np. Kiedy szliśmy do domu, zaczął padać deszcz). W innych sytuacjach używamy pójść.

pójść http://sgjp.pl/leksemy/#273409/p%C3%B3j%C5%9B%C4%87

jeść http://sgjp.pl/leksemy/#273354/je%C5%9B%C4%87

kłaść http://sgjp.pl/leksemy/#273201/k%C5%82a%C5%9B%C4%87

kraść http://sgjp.pl/leksemy/#273237/kra%C5%9B%C4%87

upaść http://sgjp.pl/leksemy/#273226/upa%C5%9B%C4%87

usiąść http://sgjp.pl/leksemy/#273262/usi%C4%85%C5%9B%C4%87

znaleźć http://sgjp.pl/leksemy/#275330/znale%C5%BA%C4%87

biec http://sgjp.pl/leksemy/#250036/biec

piec http://sgjp.pl/leksemy/#250071/piec

pomóc http://sgjp.pl/leksemy/#250158/pom%C3%B3c

drzeć http://sgjp.pl/leksemy/#268730/drze%C4%87

umrzeć http://sgjp.pl/leksemy/#268777/umrze%C4%87

móc http://sgjp.pl/leksemy/#250153/m%C3%B3c

Określenia czasu przeszłego

wczoraj
przedwczoraj
1 tydzień/miesiąc/rok temu
2, 3, 4 dni/tygodnie/miesiące/lata temu
5 i więcej dni/tygodni/miesięcy/lat temu

w zeszłym tygodniu/miesiącu/roku
w zeszłą środę/sobotę/niedzielę
w zeszły poniedziałek/wtorek/czwartek/piątek

!!!! Z czasem przeszłym wiąże się pojęcie aspektu, czyli jaka jest różnica między gotować a ugotować. Ale o tym jest osobny wpis: https://edytornia.pl/polski-jako-obcy/aspekt-w-jezyku-polskim/