Być może nie jest to dylemat na miarę szekspirowskiego pytania: być czy nie być?, ale i tak niejednemu spędza sen z powiek. Warto zatem dowiedzieć się, jakie są zakresy użycia litery ó i u (serio, są do tego zasady).

Ó piszemy, gdy:

• wymienia się w formach fleksyjnych na o lub e, np. móc – mogę, lód – lodem
• w rdzeniach czasowników w formach jednokrotnych w opozycji do czasowników wielokrotnych wymienia się na a, np, wrócić – wracać, skrócić – skracać
• w wyrazie jest cząstka ów (jako końcówka lub część przyrostka):
  • w dopełniaczu liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego, np. stołów
  • w przyrostkach -ów, -ówna, -ówka, np. Kraków, Kowalczykówna, klasówka
  • w niewielu wyrazach na początku, np. ósemka
  • w pewnej liczbie wyrazów, w których nie ma wymiany na o lub e, a których pisownia jest podyktowana kryterium historycznym, np. mózg, ogólny

I taka mała uwaga… litera ó NIGDY nie występuje na końcu wyrazu 🙂

U piszemy, gdy:

• w wyrazie jest przyrostek: -uch, -uchna, -uchny, -unek, -unia, -unio, -usia, -us, -uszek, -uś, -utki, np. fartuch, maluchna, grubiuchny, pakunek, lalunia, dziadziunio, córusia, sknerus, puszek, mamuś, grzeczniutki
• formy czasu teraźniejszego kończą się na -uję, -ujesz, -uje, np. wykonuję, rysujesz, marnuje
• zawsze tam, gdzie nie ma uzasadnienia dla ó (to moja ulubiona zasada :-))

Wyjątki: skuwka, zasuwka, okuwka, zakuwka. Tutaj jest u, ponieważ u należy do rdzenia, a nie jest przyrostkiem razem z literą w (wtedy powinno być ów).
Spodobał Ci się wpis?